با فرا رسیدن فصل سرما بازار بخاری و وسایل گرمایشی داغ می‌شود، و همه مردم اقدام به سرویس یا خرید وسایل گرمایشی و بخاری می‌نمایند. و نکته‌ای که همه به آن اهمیت می‌دهند، رعایت نکات ایمنی است یکی از این نکات کنترل لوله‌های بخاری و دودکش است، که اکثر گازگرفتگی‌های چند سال اخیر ناشی از همین موضوع بوده است. با پیدایش بخاری‌های بدون‌دودکش دیگر نیازی به لوله خروجی و دود کش ندارد، اما واقعیت این است که استفاده از بخاری‌های بدون دودکش نیازمند رعایت نکاتی است که عدم رعایت آن دردسر زا خواهد بود.

به همین دلیل بد نیست مروری بر سیستم بخاری‌های بدون دودكش بیندازیم. در این بخاری‌ها بیش از هر كار دیگری باید به این نكته توجه داشت كه هر بخاری چه با دودكش و چه بدون دودكش نیازمند هوا و به عبارت درست‌تر اكسیژن است . بنابراین باید منافذی در خانه باشد كه هوا را به داخل برساند. حال برای اینکه یكی از قربانیان خفگی ناشی از نشت منوكسید كربن نباشیم، باید حداقل در این باره اطلاعاتی را مرور كنیم. یكی از تولیدكنندگان بخاری در كشور مطلبی در این باره تهیه نموده كه ضمن اشاره به تاریخچه آن سیستم كاركرد و امنیت این نوع بخاری را تشریح كرده است. بنابراین گزارش از فوریه سال ۲۰۰۰ میلادی آمار فروش محصولات گازسوز بدون دودكش در كشور آمریكا افزایش یافت به طوری كه بیش از ۱۰میلیون آمریكایی و در دنیا بیش از ۵۰میلیون خانواده از وسایل گرمایشی گازی بدون دودكش استفاده می‌كنند. این محصولات در انواع بخاری، كوره، شومینه گازی بدون دودكش و... دیده می‌شوند كه قابل استفاده با گاز طبیعی و گاز مایع هستند. این وسایل گازسوز به علت طراحی قوی و استفاده از تكنولوژی ظریف نیاز به دودكش و مجرای خروج دود در دیوار، ندارند و باتوجه به این ویژگی تمام گرمای تولید شده مستقیما به داخل محیط وارد شده در نتیجه راندمان گرمایی بسیار بالایی نسبت به وسایل گازسوز دودكش را دارند.

بخاری گازی بدون دودكش

این وسیله در حالی ساخته شده است كه به ویژگی‌هایی از جمله موارد زیرتوجه دارد؛ توجه به مسائل زیست محیطی و كاهش آلاینده‌ها، مصرف كم، راندمان بالا، پایین بودن هزینه نصب، كاهش صورتحساب گاز مصرفی، قابلیت نصب آسان، فضای کم و... یكی از معتبرترین استانداردها در این زمینه استاندارد آمریكایی ۲-۱۱- ANSI -Z -۲۱كه مربوط به عملكرد، ایمنی و الزامات ساخت است و وسیله را ملزم به عملكرد بسیار ایمن و مناسب می‌كند. این استاندارد با پیشرفت علم و تكنولوژی دائما در حال پیشرفت است و به منظور بالا بردن ضریب ایمنی استفاده از برخی قطعات در این محصول از نظر استاندارد لازم ضروری است. از جمله: شیراتوماتیك قطع كننده، برنری با طراحی دقیق و اصولی، رگلاتور تثبیت فشار، جرقه‌زن و از همه مهمتر سیستم حساس به كاهش اكسیژن محیط(ODS) ۲ به علاوه، طراحی دقیق و بسیار ظریف بخاری طوری است كه نسبت گاز ورودی به هوای اولیه و ثانویه و ساختار برنر باعث ایجاد یک احتراق كامل با كمترین میزان محصولات احتراق مضر بدن می‌شوند.تكنولوژی و نحوه عملكرد سیستم ODS این سیستم روی تمام بخاری‌های بدون دودكش نصب می‌شود و به گونه‌ای طراحی شده كه نسبت به كاهش اكسیژن محیط حساس است. قسمت‌های مختلف آن به شرح زیر است:
۱ - پیلوت یا آنالیزور: جنس خارجی آنالیزور از برنج و ژیگلور آن از جنس یاقوت مصنوعی یا استیل است. قطر بسیار حساس ژیگلور توسط لیزر سوراخ می‌شود. در بدنه آنالیزور سوراخ یا سوراخ هایی جهت تنظیم ورود هوای اولیه تعبیه شده است. قطر این سوراخ‌ها باتوجه به سوراخ ژیگلور ODS تنظیم شده لذا نباید آن را دستكاری كرد.
۲– جرقه‌زن: جنس آن از نوع پیزوالكترویك است و در اثر ضربه وارد شده به آن الكترون رها شده و ولتاژ تخلیه بیش از ۲۰v هزار می‌رسد.
۳ - ترموكوپل: وسیله‌ای است كه در صورت قطع شعله پیلوت بر اثر وزش باد یا هر دلیل دیگر با قطع جریان اصلی گاز از خطرات ناشی از نشت گاز جلوگیری می‌كند. پیلوت ODS در هوای معمولی با درصد اكسیژن ۹/۲۱ عملكرد مناسب و معمولی دارد. در موارد غیر از این هنگامی كه سطح اكسیژن محیط شروع به كاهش می‌كند و تقریبا به ۵/۱۸ -۱۸درصد می‌رسد، شعله پیلوت ODS از ترموكوبل جدا شده و شروع به پریدن می‌كند كه باعث سرد شدن ترموكوبل و بسته شدن راه گاز در شیر شده و به عبارت دیگر وسیله با عملكرد ایمن خاموش می‌شود. این قطعه در آمریكا در سال ۱۹۸۱-۱۹۸۰ معرفی شده و در این مدت هیچ گزارش مرگی راجع به وسایل گاز سوز بدون دودكش مجهز به ODS ارائه نشده است. باید به خاطر داشت كه بخاری باید در محیطی با ابعاد پیشنهادی سازنده و طبق دستورالعمل سازنده با تهویه هوای مناسب و كافی نصب شود. از آنجایی كه استفاده از هر وسیله گازسوز در محیط‌های سربسته باعث مصرف اكسیژن محیط می‌شود، لذا تامین هوای لازم و تهویه شده برای وسیله لازم و ضروری است. در صورتی كه ساختمان محل استفاده این بخاری‌ها دارای درها و پنجره های غیر قابل نفوذ هوا باشد، باید منافذ كافی برای ورود هوا به داخل آن در نظر گرفته شود. به ازای هر یك هزار كیلوكالری گاز مصرفی باید به‌طور متوسط ۷-۶ سانتیمتر مربع از یک پنجره باز باشد ولی اگر هوای تازه از طریق اتاق‌های مجاور تامین شده و اطراف دستگاه گازسوز جریان یابد، به ازای هر یک هزار كیلوكالری گاز مصرفی باید ۳۰-۲۵ سانتیمتر مربع دریچه باز وجود داشته باشد تا هوای كافی به وسیله گازسوز برسد. در مورد دامنه كاربرد این نوع بخاری‌ها استاندارد محدودیت‌های ایمنی داشته و استفاده از بخاری‌هایی با ارزش حرارتی بالاتر از ۱۵۱۰Kcal/h در حمام و بیشتر از ۲۵۲۰Kcal/h در اتاق خواب را ممنوع كرده است. انجمن مهندسی گرمایش و سرمایش آمریكا (ASHRAS ) و بیشترین رطوبت نسبی محیط را در شرایط راحتی ۶۰درصد توصیه می‌كند  AGA در نتایج تحقیقات خود اعلام كرده است رطوبت نسبی تولید شده توسط وسایل گازسوز بدون دودكش در حدود ۳۵ تا۵۰ درصد بوده. كه این عدد بسیار كمتر از ۶۰ درصد است. در حقیقت در شرایطی كه هوا بسیار سرد است، هوای محیط خشک می‌شود به همین علت اكثر مصرف كننده‌ها از وسایل رطوبت‌ساز برای افزایش رطوبت نسبی استفاده می‌كنند، پس بخاری بدون دودكش یک عامل مفید برای تولید بخار آب در محیط است.

تامین و افزایش ضریب ایمنی

به‌طور حتم تمام وسایل گازسوز نیاز به سرویس سالانه وتعمیر و نگهداری مناسب دارند. برنر بخاری و قسمت‌های حساس مثل پیلوت ODS و قطر ورودی هوا ODS باید عاری از هرگونه گرد و غبار و آلودگی باشند. فضای اطراف وسیله نیز باید تمیز و از هرگونه آلودگی به دور باشد. از قرار دادن هرگونه مواد قابل اشتعال یا بخارها و مایعات قابل اشتعال در اطراف بخاری باید جدا خودداری كرد و به طور حتم هوای تازه برای بخاری تامین شود. موارد بالا به همراه پارامترهای دیگر موجود در استاندارد این محصول ضریب ایمنی آن را بالا برده و به مصرف كننده اطمینان می‌دهد كه با رعایت نكات ایمنی طبق دستور العمل سازنده بدون دغدغه خاطر از این محصول استفاده كند. در این راستا در جهت تولید بخاری‌های بدون دود‌كش اقدامات اساسی در كشور ما نیز انجام گرفته است. استاندارد ملی ایران به شمارهISIRI۷۲۶۸ -۱در این زمینه تدوین شده كه در كشور لازم الاجراست. خوشبختانه استقبال مردمی از بخاری‌های بدون دودكش در كشور خوب بوده و امید است با ترویج فرهنگ استفاده از وسایل گازسوز بدون دودكش شاهد استفاده از این محصولات در داخل كشورمان باشیم.

منبع: ویستا