همواره با پیشرفت علم و تکنولوژی تأمین دمای مطلوب ساختمان هم در حال پیشرفت است، از روش‌های مختلفی برای گرمایش محیط استفاده می‌شود که دوتا از شاخص‌ترین آنها گرمایش از کف و شوفاژ (رادیاتور) می‌باشد با روی کار آمدن گرمایش از کف سوال‌هایی پیش می‌آید که آیا گرمایش از بهتر است یا رادیاتور؟ علاوه بر این تفاوت‌هایی با هم دارند که در ادامه به معرفی و مقایسه آنها می‌پردازیم.

سیستم گرمایش رادیاتور

شوفاژ یا حرارت مرکزی نام سیستمی است که از آن جهت تولید گرما در ساختمان استفاده می‌شود. در این سیستم گرما در شوفاژخانه تولید و توسط لوله‌هایی به رادیاتور منتقل می‌شود. دیگ و مشعل، پمپ، رادیاتورها، منبع دو جداره، منبع انبساط و سیستم‌های کنترل و نشان‌دهنده از اجزای شوفاژ می‌باشند.

رادیاتور یکی از سیستم‌های گرمایشی مرکزی است؛ در سیستم گرمایش مرکزی منبع تولید گرما در مکانی خاص و اغلب در زیر زمین قرار دارد که به آن موتور خانه می‌گویند. البته امروزه از پکیج شوفاژ دیواری به عنوان منبع تولید حرارت برای رادیاتور استفاده می‌کنند که آب گرم توسط پمپ سیرکولاتور وارد رادیاتور می‌شود. به عبارتی دیگر رادیاتور وسیله‌ای فلزی یا نیمه فلزی است که با توجه به کاربرد آن جنسش نیز متفاوت است؛ رادیاتور بیشتر به عنوان ناقل دمای آب بکار می‌رود. جنس رادیاتور می‌تواند آلومینیومی، فولادی، مسی و چدنی باشد و به خاطر اینکه رادیاتور منزل یک نوع مبدل حرارت است بهترین جنس برای رادیاتور مس است اما به خاطر قیمت زیاد از رادیاتور آلومینیومی برای منازل استفاده می‌شود.

سیستم گرمایش از کف

گرمایش از کف (Floor heating) یکی از جدیدترین سیستم‌های گرمایشی است که در کف ساختمان نصب می‌شود و چند سالی است در ایران نیز طرفداران زیادی پیدا کرده است.
این سیستم نوع ارتقا یافته و توسعه یافته رادیاتور است و در دو نوع وجود دارد؛ گرمایش از کف با آب گرم و گرمایش از کف برقی.

در گرمایش از کف با آب گرم لوله‌های تلفیقی پنج لایه‌ای در کف ساختمان نصب شده که آب گرم تولید شده توسط بویلر (پکیج) یا موتورخانه شوفاژ، توسط پمپ‌های سیرکولاتور در لوله‌ها جریان پیدا می‌کند و گرمای آب به کف منتقل می‌شود.
در گرمایش از کف برقی به جای لوله پنج لایه از کابل حرارتی مخصوص استفاده می‌کنند که کابل‌ها با عبور الکتریسته گرم می‌شود و کف را گرم می‌کند.

قیمت گرمایش از کف به نوع متریال و برند لوازم بستگی دارد و برای هر متر مربع لوازم، طراحی و اجرا هم محاسبه می‌شود. برای مقایسه قیمت گرمایش از کف با رادیاتور می‌توان گفت در هر دو سیستم از لوله ۵ لایه استفاده می‌شود اما متراژ لوله کشی گرمایش از کف بیشتر است زیرا باید تمامی زوایای خانه را پوشاند. رادیاتور میزان لوله کشی کمتری دارد اما هزینه خرید رادیاتور هم روی هزینه‌ها به حساب می‌آید.

گرمایش از کف برای گرم کردن ساختمان زمان بیشتری نیاز دارد اما توزیع یکنواخت گرما از فواید این سیستم می‌باشد.

برای تامین حرارت مورد نیاز برای سیستم گرمایش از کف با توجه به شرایط و موقعیت ساختمان از پکیج یا موتورخانه استفاده می‌کنند که اغلب موتور خانه را برای ساختمان‌هایی با متراژ بالای ۲۰۰ متر یا دوبلکس استفاده می‌کنند.

پکیج‌های مورد نیاز برای سیستم گرمایش از کف دو نوع هستند:

– پکیج‌هایی که قابلیت گرمایش از کف را دارند و از نوع دیجیتال می‌بشند. این نوع پکیج قابلیت نصب ترموستات و قابلیت کنترل دما را دارد. پکیج ایران رادیاتور، sgp، آریستون و ایمرگاس از بهترین پکیج‌های دیجیتال هستند.
– پکیج‌هایی که قابلیت گرمایش از کف را ندارند و از نوع آنالوگ هستند. این نوع پکیج برای اتصال به سیستم گرمایش از کف به تکنیک خاصی نیاز دارد به این معنا که نباید پکیج را به صورت مستقیم به سیستم گرمایش از کف متصل کرد زیرا باعث اختلال در کارکرد سیستم و فزایش مصرف سوخت می‌شود.

گرمایش از کف یکی از متدوال‌ترین و کارآمدترین سیستم‌های گرمایشی ساختمان است که مزایا و معایبی دارد؛ معایب گرمایش از کف به طور کلی به دوسته تقسیم می‌شود؛ شایعاتی که در مورد این سیستم در فضای مجازی وجود دارد (مانند سرطان‌زا بودن، پوکی استخوان یا ایجاد آلرژی) و معایب و مشکلات خاص سیستم گرمایش از کف که اغلب قابل حل هستند.

آیا گرمایش از کف سرطان زا می‌باشد؟
در شایعات پخش شده ذکر شده که گرمایش از کف باعث باردار شدن پرز فرش و قالی می‌شود و این پرزها در هوا معلق می‌شوند و از راه تنفسی وارد بدن می‌شوند و باعث سرطان می‌شوند. در جواب این شایعه باید گفت:

۱- سیستم گرمایش از کف به وسیله آب گرم هیچ گونه الکتریسیته ای به کار نرفته است پس بار الکتریکی وجود ندارد که باعث باردار شدن پرز قالی شود.
۲-  پرز قالی در اثر حرکت افراد و اجسام هم بر روی قالی از آن جدا می‌شود و به وسیله جریان هوای موجود جابجا می‌شود. در ضمن گرمایش از کف در مقایسه با رادیاتور و بخاری کمترین جریان هوا را ایجاد می‌کند.
۳- حتی در منازلی که بخاری یا رادیاتور نصب است هم بر روی میز، گوشه پنجره و روی وسایل پرز وجود دارد بنابراین این موضوع ربطی به گرمایش از کف ندارد.

معایب گرمایش از کف که قابل حل می‌باشند

زمان پیش گرمایش این سیستم بالاست:گرمایش از کف دارای زمان پیش گرمایی ۳۶ ساعته می‌باشد یعنی در استارت اولیه در ابتدای فصل سرما دما ۲۰ درجه سانتیگراد است و هر ۱۲ ساعت می‌توان دما را ۵ درجه افایش داد تا در ۳۶ ساعت گرمایش از کف به دمای مطلوب ۳۵ درجه برسد. علت این زمان پیش گرمایش، جلوگیری از وارد شدن شوک ناگهانی به کف به خاطر افزایش ناگهانی دما است.
این زمان در سیستم رادیاتور ۱۰ ساعت و در سیستم‌های هوای گرم مانند فن کوئل زیر ۱ ساعت است.

عدم اعمال تغییر در کف ساختمان:سیستم گرمایش از کف به صورت کف خواب اجرا می‌شود و در لوله‌های آن اتصالاتی وجود ندارد به همین دلیل پس از اجرای گرمایش از کف نمی‌توان در کف ساختمان تغییر ایجاد کرد. برای ایجاد تغییرات جزئی و کوچک گرمایش از کف مانع نیست اما تغییرات کلی نمی‌توان انجام داد.

کف‌سازی قبل از اجرای گرمایش از کف:برای نصب بهتر این سیستم باید قبل از اجرا روی لوله‌های آب، برق و گاز را به وسیله ملات سیمان هموار کرد. البته این مشکل را نیز می‌توان با استفاده از فوم بتن یا پوکه و استفاده از لوله کشی درست حل کرد

سوختن کف پا یا داغ شدن بیش از حد کف:این موضوع یکی از معایب گرمایش از کف نیست بلکه در اثر کم تجربه بودن نصاب سیستم یا طراحی غلط سیستم به وجود می‌آید. در صورتی که این سیستم به درستی طراحی و اجرا شود در کف داغی احساس نمی‌کنید زیرا حرارت این سیستم کمتر یا برابر حرارت بدن است. حرارت گرمایش از کف توسط ترموستات تنظیم می‌شود و در زمستان با توجه به سردی هوا بین ۲۵ تا ۳۵ درجه سانتیگراد است.

 رشد میکروب‌ها در محیط گرم: طبق نظر پزشکان میکروب و باکتری در محیط گرمتر زودتر رشد می‌کند. در ضمن راه رفتن بر روی زمین گرم باعث عرق کردن کف پا می‌شود که راه رفت به این شکل باعث انتقال میکروب می‌شود. رشد میکروب در محیط گرم را نمی‌توان از معایب گرمایش از کف دانست زیرا بخاری و رادیاتور نیز هوا را گرم می‌کنند و برای مشکل بعدی می‌توان از قالی یا موکت استفاده کرد.

مزیت‌های سیستم گرمایش از کف نسبت به رادیاتور

- مصرف بهینه و کم این سیستم
­- اقتصادی بودن و ساده بودن سیستم کنترلی
- دمای آب مورد استفاده در سیستم گرمایش از کف بین ۶۵  تا ۷۵ درجه سانتیگراد می‌باشد.همین موضوع باعث می‌شود پکیج در زمان کمتری به این دما رسیده و سوخت کمتری مصرف شود.

- در یک واحد ۱۰۰ متری مصرف گاز پکیج در سیستم رادیاتور ۲/۵ تا ۳ متر مکعب درساعت می‌باشد ولی برای همان واحد در سیستم گرمایش از کف بین  ۱/۵تا ۲ متر مکعب است.
 برای گرم شدن دیگر نیاز نیست به بخاری یا رادیاتور نزدیک شوید یا نگران سوختن دست فرزند کوچک خود باشید.
 - یکی از معایب استفاده از رادیاتور سیاه شدن دیوارهای اطراف رادیاتورها است که در گرمایش از کف دیگر نگران آن نخواهید بود. جریان هوا در اطراف رادیاتور باعث حرکت کردن پرز فرش و گرد و غبار می‌شود، این غبار و پرز بر روی رادیاتور نشسته و به خاطر دمای زیاد می‌سوزد، دود حاصل از آن باعث سیاه شدن دیوار می‌شود. این در حالی می‌باشد که در گرمایش از کف ( به علت گرمای یکنواخت در تمام نقاط ساختمان ) جریان هوا وجود نداشته و این موضوع باعث می‌شود پرز فرش و گرد و غبار در محیط معلق نشود.

- فوم استفاده شده در گرمایش از کف باعث بهتر شدن عایق ساختمان از نظر صدا وحرارت می‌شود.

- اجرای سیستم گرمایش از کف استاندارد  است و دارای ضمانت‌نامه می‌باشد که در این مورد نسبت به شوفاژ و رادیاتور برتری دارد .

- رادیاتورها دارای استهلاک نسبتا بالایی می‌باشند. طول عمر مفید یک رادیاتور معمولأ ۱۰ سال است و رنگ رادیاتور در سال‌های اول کدر خواهد شد. هر ساله هزینه‌هایی از جمله :نشتی، پوسیدگی، ترکیدگی، کنده شدن از جا و خرابی قطعاتی مانند شیر و اتصالات دیگر را در پی دارد.
- مزیت دیگری که میتوان به آن اشاره کرد آزادی عمل در دکوراسیون منزل است که اکثر افرادی که از سیستم رادیاتور و شوفاژ برای گرمایش منازل خود استفاده می‌کنند از جاگیر بودن رادیاتور و نداشتن آزادی عمل در چیدمان شکایت دارند. به دلیل کف خواب بودن این سیستم مشکلی نخواهیم داشت.

پیمانکاران ساختمانی بخوبی میدانند برای ساختمان‌هایی که گرمایش از کف در نظر گرفته می‌شود بایستی از ابتدا حد فاصل کف تا سقف را بیشتر از حد معمول تعین نمود. زیرا سیستم گرمایش از کف سطح کف را تا میزانی افزایش میدهد.

برای ساختمان‌های بساز بفروشی سیستم گرمایش رادیاتوری پیشنهاد می‌شود، زیرا نصب رادیاتور که یکی از مهمترین مراحل هزینه بر است به عهده خریدار است. اما در سیستم گرمایش از کف پیمانکار مجبور به انجام تمامی مراحل و پرداخت تمامی هزینه‌های گرمایشی (منهای خرید و نصب پکیج) است.

پس از مطالب ذکر شده بطور کلی می‌فهمیم که سیستم گرمایش از کف گرمای مطلوب‌تری داشته، هزینه‌ی کمتری دارد و از لحاظ زیبایی شناسی، جایی از منزل را اشغال نمی‌کنند. از لحاظ مصرف انرژی بسیار کم مصرف‌تر است. و با وجود نو بودن این روش و بعضی شایعاتی که درباره آن بخاطر افزایش خطر ابتلا به بیماریهای استخوانی و واریس در ایران وجود دارد، این روش همچنان جزو روش‌های امن، مدرن و به‌صرفه به شمار می‌رود.

در ضمن در برخی از ساختمان‌ها و طبقات ساختمان‌ها به دلیل سرد‌تر بودن محیط بیشتر توصیه می‌شود که از سیستم لوله کشی گرمایش از کف استفاده شود. دلیل آن هم این است که سیستم‌های گرمایش از کف گرمای بهتری دارند.